Pas uit je dak bij honderd decibel...

Discopubliek vraagt om harde muziek maar kent nauwelijks de risico’s
Oren die blootstaan aan ‘oerend harde’ – harder dan 80 decibel – muziek kunnen onherstelbaar beschadigd raken.
„Maar zelfs bij honderdnegen decibel zie je ze hun hoofd in de boxen steken.”
Rotterdam, 20 nov. Bij de ingang van discotheken hangen ze steeds vaker: bordjes met de waarschuwing dat de
muziek harder gaat dan honderd decibel. Maar niet alleen in disco’s staat de muziek hard. Evenementen, een
bruine kroeg en mp3-spelers: geluid is overal. En bijna overal hard – steeds harder, om precies te zijn.
En dat heeft gevolgen. Steeds vaker, zegt audioloog Jan de Laat van het Audiologisch Centrum van het Leidse
UMC, krijgt hij jongeren met gehoorschade in zijn praktijk. „Het is een duidelijke trend.”
Daarom komt de Nationale Hoorstichting binnenkort met een online ‘o orcheck’.
Verschillende bekende Nederlanders lenen hun stem aan de ‘ch e ck ’. Rappers Lange Frans en Baas B hebben
vorige week als eersten hun stemmen laten opnemen.
In natuurkundige termen is geluid een kleine, snelle schommeling in atmosferische druk. Nul decibel is de
gehoordrempel.
Bij 130 decibel ligt de pijngrens. Maar geluid is óók: een trillend middenrif, vibraties in je onderbuik, je gevoelens
uiten. En dat kán zachtjes, maar móét soms gewoon keihard.
Ongeacht de gevolgen.
Hard geluid, en harde muziek dus ook, beschadigt de duizenden minuscule haartjes in het oor die geluid omzetten
in signalen naar de hersenen. Het gevolg is: gehoorschade – doofheid. Hoe merk je dat? Audioloog Jan de Laat
noemt een aantal symptomen.
Zo is er de fluittoon in het oor, ’s nachts in bed na een concert of discobezoek.
Na één of twee dagen is die toon meestal weer weg. Maar hoe vaker die fluittoon voorkomt, hoe langer het duurt
voor hij weer verdwijnt. Tot het moment dat de toon helemáál niet meer weggaat: een permanente fluit in je
hoofd. Een ander symptoom is overgevoeligheid voor geluid. De Laat: „Dan vraag je na afloop van een avondje
stappen op normale toon hoe het met iemands gehoor is en krijg je als reactie: man, schreeuw niet zo!”
Jan de Laat begon met collega’s van het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam een jaar geleden een
onderzoek naar de ‘geluidsbeleving’ en ‘geluidsblootstelling’ van jongeren. Dit gaat met behulp van een
geavanceerde geluidmeter die in een PDA (een personal digital assistant, ook wel palmtop) is gestopt. Elke twee
uur zendt die PDA zijn gemeten data naar een centrale computer.
Die maakt er een continu plaatje van de geluidsterkte in de omgeving van de drager van de palmtop van. Het
onderzoek zal vier jaar in beslag nemen, maar een aantal zaken is nu al duidelijk. De Laat: „Metingen direct na een
event laten zien dat dan ongeveer 70 procent klaagt over oorsuizingen.” Zorgwekkende cijfers vindt De Laat. „Van
die 70 procent zijn bij 60 procent die suizingen de volgende dag over. Tien procent heeft blijvend last van
oorsuizingen.” Maar ja, zegt hij, „ze zeggen: ach, het hoort erbij, die suizingen zijn vervelend maar ik wil de bass
in mijn buik wel blijven voelen.”
En het publiek krijgt wat het wil. Deejay Gilton Franklin, vijftien jaar in het vak en zelf in principe voorzien van
oorbescherming: „Deejays willen mensen los krijgen en zetten de schuif vol open: wakker worden!”
Ook Hans van derWaal, ‘senior medewerker geluid’ bij DCMR Milieudienst Rijnmond, vindt dat het publiek „zélf
vraagt” om harde muziek. Hij vertelt over de Dance Parade in Rotterdam, waar zijn dienst een paar jaar geleden
metingen uitvoerde. „Vlak bij de geluidwagens, die in een kring om het publiek heen stonden, gaf de geluidmeter
ruim honderd decibel aan. Daar ging iedereen uit zijn dak. In het midden van de ring was het niveau
vijfennegentig decibel. Daar was geen mens te bekennen.”
De Milieudienst Rijnmond meet alleen de overlast voor omwonenden: daar zijn de voorschriften op gebaseerd.
Voor wat in disco’s gebeurt, bestaan geen regels – a l t h a n s, niet voor het bezoekend publiek. Personeel wordt
wél door de wet beschermd.
Van der Waal heeft de indruk dat discotheken de grenzen van het toelaatbare voor omwonenden opzoeken. Dus:
hoe hard kan de muziek zonder de buren te storen? Overtredingen worden opgelost door betere isolatie, niet door
de muziek zachter te zetten.
Deejay Gilton Franklin beaamt dat: „Soms draai je in een kleine tent met een geluidsinstallatie die geschikt is voor
een ruimte die twee keer zo groot is.” En die gaat tóch vol open, omdat dat goed klinkt.
Volgens Franklin gaat de schuif nu tot het maximum, „waar het vroeger tot 80 procent ging”. Geluidmeter Hans
van der Waal speculeert: „Vroeger was trance groter, nu is het hard style. Dat is stevig beuken.” Van der Waal
meet wel eens een gemiddelde waarde van honderdnegen decibel, „en dan nóg zie je ze hun hoofd in de boxen
steken”.
Wordt het geen tijd voor actie? De Nationale Hoorstichting, zegt Jan de Laat, tevens bestuurslid van de stichting,
heeft al eens bij de overheid aangeklopt. Maar dat gaat langzaam.
De subsidie voor het onderzoek dat hij nu doet bijvoorbeeld, is het gevolg van Kamervragen uit 1999. De Laat: „Ik
denk wel eens: verdorie, waarom dringt nou niet door wat er speelt?” Maar hij steekt ook de hand in eigen
boezem. Wij kunnen, zegt hij, „blijkbaar niet met alle collega’s samen zeggen: en nú moet er iets gebeuren.”
DCMR Milieudienst Rijnmond stuurde op 11 augustus een brief naar de ministeries van Volksgezondheid, VROMen
Sociale Zaken.
Onderwerp: gezondheidsrisico’s binnen discotheken door hoge geluidsniveaus.
Vooruitlopend op een reactie op de brief, die tot dusver is uitgebleven, zegt een woordvoerder dat
„overheidsmaatregelen pas worden genomen na gedegen onderzoek”.
Dat onderzoek wordt nu verricht door Jan de Laat in Leiden met het AMC in Amsterdam en, daarnaast, aan de
Erasmus Universiteit Rotterdam. De resultaten van de onderzoeken worden niet vóór 2009 verwacht.
Een mogelijke landelijke voorlichtingscampagne komt er niet eerder dan in 2008.
Een wettelijke beperking van het geluidsniveau in disco’s, ook een mogelijkheid, is géén oplossing, denkt De Laat:
„Iets soortgelijks is in Frankrijk mislukt.” De audioloog wil vooral meer voorlichting, liefst al op de basisschool. De
Nationale Hoorstichting wacht daarom niet op de overheid, maar begint binnenkort met een eigen campagne.
De 21ste eeuw, zegt Jan de Laat, wordt de eeuw van de communicatie, „maar nu al verpest de komende generatie
uit onwetendheid voor zichzelf een belangrijk communicatiemiddel als het gehoor .” De Laat: „Ik heb geregeld
iemand op mijn spreekuur, vijfentwintig jaar oud, die verzucht: als ik vijf jaar terug wist, wat ik nu weet...”
Voor meer informatie en de mogelijkheid het gehoor te controleren: www. oorcheck.nl
Regels voor personeel
De Arbodienst heeft geluidsregels opgesteld voor met geluid werkend personeel.
Vanaf een gemiddeld geluidsniveau van 80 dB(A) – de aanduiding (A) staat voor een correctie van het
geluidsniveau naar hoe het menselijk oor geluid ervaart – is de werkgever verplicht gehoorbescherming
beschikbaar te stellen. Ook moet hij de werknemer voorlichten over de gevaren van te hoge geluidsniveaus.
Vanaf gemiddeld 85 dB(A) moet de werknemer de gehoorbeschermers ook in doen.
Wie jonger dan 18 jaar is, mag niet werken op plaatsen waar de dagelijkse blootstelling 85 dB(A) of hoger is.
Bij blootstelling van 8 uur per dag ontstaat bij een gemiddeld niveau van 80 dB(A) een gezondheidsrisico. Met elke
stap van 3 dB(A) omhoog halveert de aanvaardbare blootstellingsduur; 83 dB(A) kan vier uur lang zonder risico,
86 dB(A) twee uur, enz.
Een niveau van 101 dB(A), niet ongewoon in een disco, is zonder gehoorbescherming nog geen vier minuten
toegestaan.

Bron: NRC, december 2006